Jak podczas oficjalnej prezentacji nagrodzonych projektów powiedział Stephan Junker, dyrektor zarządzający Muzeum Historii Naturalnej w Berlinie, podstawowym założeniem oraz zasadniczym wyzwaniem konkursowym było wyrażenie poprzez architekturę profilu współczesnej instytucji muzealnej – jako żywej jednostki kolekcjonerskiej, naukowej i edukacyjnej. Na międzynarodowy konkurs nowej siedziby placówki przysłano 60 zgłoszeń, spośród których jury wybrało ostatecznie 18 prac finałowych. Zadaniem, które postawiono przed autorami, był projekt o wyrazistej formie architektonicznej i nowoczesnej, funkcjonalnej strukturze, jak najlepiej odpowiadającej na potrzeby zarówno pracowników naukowych, jak i licznej publiczności placówki (około 1 miliona gości rocznie). Koncepcję pracowni WXCA jurorki i jurorzy wyróżnili IV nagrodą, podkreślając śmiałość proponowanych odpowiedzi oraz myślenie poza utartymi schematami. O nagrodę starali się tak uznani twórcy jak David Chipperfield czy Jeanne Gang.

„Projekt zaskoczył nas całkowicie nowym ujęciem sytuacji wejściowej. System łagodnie opadających ku wejściu pochylni, mądrze zakomponowanych między koronami drzew, prowadzi do ogólnodostępnej przestrzeni wejściowej zlokalizowanej w podziemiu istniejącego budynku. Nowa fasada jest zapraszająca i transparentna oraz ukształtowana z szacunkiem do zabytkowego układu zieleni” – piszą w uzasadnieniu organizatorzy.

Muzeum wychodzące w XXI wiek

Ideą przyświecającą koncepcji architektek i architektów z zespołu WXCA było rozumienie współczesnego muzeum jako publicznej instytucji o fundamentalnej funkcji społecznej – instytucji demokratycznej oraz stanowiącej aktywne medium dla życia wspólnoty. Formalnie filozofia ta znalazła wyraz w śmiałej koncepcji układu przestrzennego budynku, nowego wejścia i ukształtowania przestrzeni zewnętrznych. Polscy projektanci zaproponowali nowe – metaforyczne i fizyczne – otwarcie muzeum w postaci ciągłego, przepływającego przez kampus muzealny krajobrazu. Nowa strefa wejściowa z funkcjami towarzyszącymi zorganizowana na zaadaptowanym poziomie -1 łączy się z zewnętrznym krajobrazem i miastem, pozostawiając historyczną oś ogrodu, kierując do wejścia poniżej portalu zabytkowego. To połączenie między muzeum i miastem miałoby stworzyć swoistą platformę interakcji społecznych: spontanicznych spotkań, ekspozycji i aktywności plenerowych czy performance’ów. Zielona przestrzeń wokół została zaplanowana jako naturalna sceneria, dająca możliwość rozszerzenia programu kulturalnego i wykroczenie poza ramy instytucji z jej zewnętrzem jako żywym, organicznym i bioróżnorodnym eksponatem. Samo wnętrze zaprojektowano w oparciu o elastyczny plan funkcjonalny z przejrzystym układem komunikacyjnym.

Gest połączenia wszystkich działów kondygnacją podziemną usprawnia działalność muzeum i realizuje współczesne potrzeby powierzchniowe, jednocześnie czyniąc przestrzeń intuicyjną dla odwiedzających. Obniżenie centralnej części holu głównego ze spektakularnymi eksponatami szkieletów dinozaurów daje do tej pory niemożliwą, nową perspektywę eksplorowania wielkoskalowego eksponatu na różnych poziomach. Zabytkowa tkanka gmachu stanowi tło dla jego wiodącej funkcji, jaką jest ekspozycja zgromadzonych zbiorów z otwartością na zwiedzających.

„Nowe środowisko muzeum zostało przemyślane tak, by stworzyć wciągające i wielozmysłowe doświadczenie integrujące historyczne miasto, architekturę i przyrodę z żywym, zróżnicowanym programem wewnętrznych i zewnętrznych instalacji intermedialnych, happeningów, wystaw, wykładów czy warsztatów” – opowiadają architekci WXCA.

Obok WXCA nagrodzeni zostali: Gmp Architekten + Rainer Schmidt Landschaftsarchitekten (1 miejsce), Staab Architekten + Levin Monsigny Landschaftsarchitekten (2 miejsce) oraz Allmannwappner + Rabe landschaften (3 miejsce).

Zdobyta w Berlinie nagroda to nie pierwsze znaczące wyróżnienie WXCA na arenie międzynarodowej. Przed kilkoma miesiącami pracownia zajęła III miejsce w konkursie na kompleks kulturalny z muzeum i biblioteką w Incheon w Korei Południowej. Polscy architekci mają też w swoim portfolio wygrany konkurs na Bałtycki Park Sztuki w estońskim Pärnu oraz wielokrotnie nagradzany Pawilon Polski na Expo 2020 w Dubaju. Na Cytadeli Warszawskiej powstają zaś Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego ich autorstwa, stanowiące jeden z największych kompleksów muzealnych we współczesnej Europie.

Zespół WXCA: Szczepan Wroński, Marta Sękulska-Wrońska, Anna Dobek, Tomasz Czuban, Michał Czerwiński, Andrzej Bulanda, Piotr Hardt, Mariia Kolomiitseva, Jakub Matela, Anna Majewska, Michał Sokołowski, Bogumiła Chewińska

Lokalny partner: KOPPERROTH (Martin Roth, Dominik Renner, Marcus Kopper)

Wizualizacje: Piotr Banak

Konsultacje w zakresie projektu zieleni: Łukasz Kowalski