- Głównym założeniem projektowym było odtworzenie pierwotnego wyglądu zabytku - mówi architekt Maciej Zuber, właściciel Archas Design z Bielska-Białej. Jego pracownia od wielu lat specjalizuje się w trudnej sztuce renowacji kamienic. - W tym przypadku zadanie nie było łatwe, jeśli weźmie się pod uwagę ograniczony dostęp do materiałów archiwalnych czy dokonaną w czasie wojny całkowitą przebudowę parteru kamienicy. Dlatego przed remontem konieczna była nie tylko ocena stanu technicznego konstrukcji czy trwałości wykorzystanych przy budowie materiałów, ale też szczegółowe badania warstw tynków i ich kolorystyki.

Zbudowana około 1900 roku kamienica w narożu ulicy Kościuszki 33 oraz Żwirki i Wigury to sześciokondygnacyjny budynek, wzniesiony w stylu neohistorycznym. Wyróżniał się kolorową fasadą, bogato zdobioną sztukateriami. Jego architekt pozostaje nieznany.

Nietknięta przez działania wojenne kamienica, straciła jednak swój pierwotny wygląd w 1942 roku. Wtedy przebudowano parter, wprowadzając na jego poziomie nowy podział witryn sklepowych i usuwając w całości cenne detale architektoniczne. Wraz z upływem lat budynek ulegał dalszej dewastacji. Dopiero nowy właściciel postanowił przywrócić zabytkowi jego dawny blask.

- Ulica Kościuszki, to nie tylko najdłuższa arteria Katowic, ale również ważny fragment centrum miasta, przy którym coraz więcej zabytkowych kamienic jest odnawianych. Mamy więc tętniące życiem miejsce, skąd niedaleko do Rynku, ulicy Mariackiej i uczelni, a z drugiej strony do enklawy ciszy w Parku Kościuszki. Dlatego postanowiliśmy zaadoptować kamienicę na nowoczesny akademik o wysokim standardzie - mówi przedstawiciel inwestora i zarządca Szymon Wilczyński z firmy IQ Wnętrza.

Prace związane z rewaloryzacją kamienicy prowadzono z dbałością o każdy szczegół architektoniczny opisany przez zespół konserwatorski. Największym wyzwaniem dla architektów studia projektowego Archas Design było odtworzenie historycznej części parteru. W celu przywrócenia detali architektonicznych na elewacji zaprojektowali boniowanie nawiązujące do ocalałego fragmentu okładziny na jednej z bocznych ścian. Stalowe witryny zastąpiła nowa stolarka okienna z podziałem występującym na wyższych kondygnacjach, natomiast wejście do lokalu usługowego usytuowano - zgodnie z oryginalnym układem - w narożu budynku.

Powyżej parteru prace skupiały się na odbudowie balkonów, zdobionych obramień okiennych i gzymsów. - Dzięki zachowanej archiwalnej fotografii, na której widoczna jest balustrada jednego z balkonów, odtworzyliśmy zdobione balustrady porte-fenetre okien balkonowych - wspomina Maciej Zuber i dodaje: - Natomiast ceglane części elewacji wymagały dokładnego oczyszczenia z licznych warstw starych farb. Należało też uzupełnić powstałe ubytki, a na koniec zaimpregnować całe ściany.

Podziwiając odrestaurowaną na zewnątrz kamienicę, warto również zajrzeć do jej wnętrza. Za aranżacje i dekoracje mieszkań studenckich Akademika Kościuszki 33 odpowiadał Szymon Wilczyński, który jest też projektantem. Z kolei adaptacja wnętrz była po stronie Archas Design.

Podczas prowadzonych badań stratygraficznych dokonano ciekawego odkrycia. W holu ujawniono dwie warstwy polichromii ornamentalnej. Pierwotna malatura jest oszczędna w formie i kolorystyce i prawdopodobnie powstała w czasie budowy kamienicy. Druga o ornamentyce roślinnej zdaje się mieć związek z późniejszym remontem, podczas którego zamontowano na ścianach złocone ramy wykonane w formie gipsowej sztukaterii. Artysta traktował powierzchnie płycin jako niezależne podobrazia. Zabezpieczone dziś dzieła zostaną odsłonięte po ich kompleksowej renowacji.

Na klatce schodowej zachowała się też oryginalna konstrukcja metalowych schodów policzkowych, z zabytkowymi płytkami ceramicznymi na spocznikach oraz drewnianymi balustradami. Wszystkie jej elementy zostały pieczołowicie odnowione.

Obecnie odrestaurowana kamienica posiada 1,6 tys. m kw. powierzchni użytkowej. Na parterze znajdują się trzy lokale usługowe. Na trzech piętrach powstało sześć pięciopokojowych mieszkań studenckich. Na poddaszu zachowano oddzielne mieszkanie, a w piwnicy powstała rowerownia i sala ćwiczeń.

***

Na początku XIX wieku na terenie Katowic wytyczono trakt, którym transportowano do centrum osady węgiel wydobywany w Kopalni Beata. Z czasem w jego miejscu powstała ulica Beatestrasse, obecnie Kościuszki - najdłuższa ulica miasta. Na jej odcinku przebiegającym przez śródmieście szybko zaczęła kształtować się zwarta zabudowa, w której wyróżniały się bogato zdobione wille i reprezentacyjne kamienice.